Χαράλαμπος Έλληνας*
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις δημοσίευσε την έκδοση 2022 του “Δείκτη Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ”. Ο Δείκτης δημοσιεύεται κάθε τρία χρόνια από το 2010 και μετρά “την ικανότητα μιας περιοχής να προσφέρει ένα ελκυστικό περιβάλλον για επιχειρήσεις και κατοίκους για να ζήσουν και να εργαστούν”. Ο δείκτης είναι μια σύνθετη μέτρηση 68 υποκείμενων δεικτών, που ομαδοποιούνται σε 11 πυλώνες και τρεις υποδείκτες – τον βασικό, τον υποδείκτη της αποδοτικότητας και τον υποδείκτη της καινοτομίας. Οι δείκτες υπολογίζονται σε περιφερειακή και εθνική βάση, ανά υποδείκτη και ανά πυλώνα. Η έκδοση 2022 του δείκτη βασίζεται σε επικαιροποιημένη μεθοδολογία και ως εκ τούτου αναφέρεται ως Δείκτης Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας – RCI 2.0.
Η Κύπρος σημείωσε βαθμολογία κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ27, με τιμή δείκτη 86.3 και κατάταξη στην 20η θέση, σε σύγκριση με τη μέση τιμή του δείκτη της ΕΕ27 που είναι 100. Πρόκειται για επιδείνωση από το 2019, όταν η τιμή του δείκτη ήταν 88.1 και η αντίστοιχη κατάταξη στην 15η θέση. Οι Ολλανδία πέτυχε την υψηλότερη τιμή δείκτη, 135, ενώ η Ρουμανία βρέθηκε στην τελευταία θέση με 55.
Είναι ενθαρρυντικό ότι η Κύπρος κατατάσσεται πάνω από τον μέσο όρο σε τρεις πυλώνες: υγεία, τριτοβάθμια εκπαίδευση και επιχειρηματική ωριμότητα. Ωστόσο, κατατάσσεται κάτω του μέσου όρου για τους υπόλοιπους 8 πυλώνες, με πολύ κακές επιδόσεις στη βασική εκπαίδευση, τη μακροοικονομικά, την τεχνολογική ετοιμότητα και τις υποδομές. Οι θέσεις κατάταξης σε αυτούς τους πυλώνες ήταν από 21 έως 25 από σύνολο 27 χωρών. Στη βασική εκπαίδευση η Κύπρος είχε μία από τις χαμηλότερες βαθμολογίες, 27, σε απόλυτους αριθμούς, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ των 27 που είναι 100.
Η έκθεση επισημαίνει ότι, σε γενικές γραμμές, οι πιο ανταγωνιστικές περιφέρειες έχουν επίσης υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, με τη σχέση αυτή να είναι πιο έντονη για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και λιγότερο για τις πλουσιότερες.
Οι γυναίκες πετυχαίνουν περισσότερα σε πιο ανταγωνιστικές περιοχές. Αντίθετα, οι περισσότερες περιφέρειες με δείκτη κάτω του μέσου όρου έχουν χαμηλό επίπεδο γυναικείων επιδόσεων. Η επίτευξη της ισότητας των φύλων αποτελεί σημαντικό στόχο από μόνη της, αλλά θα μπορούσε επίσης να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη. Θα πρέπει επίσης να αποτελεί σημαντικό στόχο για την Κύπρο.
Η έκθεση αναφέρει ότι, “δεδομένης της ευάλωτης κατάστασής τους στην αγορά εργασίας, οι νέοι (15-29 ετών) έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την πρόσφατη κρίση που ακολούθησε την πανδημία COVID-19”. Μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι ότι οι πρόσφατοι απόφοιτοι βρίσκουν ταχύτερα εργασία σε πιο ανταγωνιστικές περιοχές. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς, “μαζί με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η απασχόληση θεωρείται παραδοσιακά ως το κύριο οικονομικό αποτέλεσμα για την αξιολόγηση του βαθμού ανταγωνιστικότητας μιας χώρας ή μιας περιοχής”.
Η έκδοση του 2022 δείχνει μεγάλες διαφορές όσον αφορά την περιφερειακή ανταγωνιστικότητα στην ΕΕ. Οι χαμηλότερες βαθμολογίες συγκεντρώνονται στις περιφέρειες των ανατολικών κρατών μελών της ΕΕ, ακολουθούμενες από εκείνες των νότιων κρατών μελών. Τα βορειοδυτικά κράτη, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Δανία, η Σουηδία, η Γερμανία και η Φινλανδία τα πήγαν ιδιαίτερα καλά.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “οι επιδόσεις όλων των περιφερειών έχουν σημασία για την ανταγωνιστικότητα μιας χώρας. Οι δημόσιες πολιτικές και οι επενδύσεις θα πρέπει να προωθούν την ανοδική σύγκλιση, η οποία βοηθά τις λιγότερο ανταγωνιστικές περιφέρειες να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους και να καλύψουν το χαμένο έδαφος, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι πιο ανταγωνιστικές περιφέρειες θα συνεχίσουν να ευημερούν”.
Οι πιο ανταγωνιστικές περιφέρειες έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα στην οικονομική ανάπτυξη: Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι υψηλότερο, οι γυναίκες έχουν καλύτερες επιδόσεις και είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για τους πρόσφατους πτυχιούχους, καθώς είναι ευκολότερο να βρουν δουλειά εκεί.
Με την Κύπρο να φιλοδοξεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της εντός της Ευρώπης, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα πρέπει να λάβει υπόψη της τα ευρήματα αυτής της έκθεσης.
*Ο Χαράλαμπος Έλληνας είναι Ανώτερος Σύμβουλος του Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας, του Ατλαντικού Συμβουλίου (the Global Energy Centre, the Atlantic Council).
