Μαρία Δεμερτζή*
Τα μη ανταλλάξιμα ψηφιακά κέρματα (non-fungible tokens) ή NFTs, είναι η επόμενη μόδα στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Σύμφωνα με το λεξικό Collins, NFTs είναι η λέξη της χρονιάς για το 2021.
Αλλά τι ακριβώς είναι και πώς διαφέρουν από άλλα κρυπτονομίσματα;
Τα πιο καθιερωμένα κρυπτο-νομίσματα, όπως το bitcoin και τα stablecoins, είναι ανταλλάξιμα μεταξύ τους. Όπως τα ευρώ, μπορούν να ανταλλαχθούν χωρίς καμία επαλήθευση ιδιοκτησίας. Αν και μπορεί να έχω στην κατοχή μου ένα χαρτονόμισμα των 5 ευρώ, ή ένα bitcoin, δεν χρειάζεται να αποδείξω ότι εγώ είμαι ο ιδιοκτήτης για το χρησιμοποιήσω, γεγονός που απλοποιεί την διαδικασία ανταλλαγής. Αντιθέτως, αν δανείσω το αυτοκίνητό μου σε κάποιον, θα πρέπει να μου επιστραφεί ακριβώς το ίδιο αυτοκίνητο, όχι κάποιο άλλο παρόμοιο. Έτσι, τα αυτοκίνητα δεν είναι ανταλλάξιμα από αυτή την άποψη.
Τα NTFs, όπως τα κρυπτονομίσματα, είναι επίσης ένας ψηφιακός χώρος. Όμως στα NFTs μπορεί κανείς να αποθηκεύσει κάποιο ψηφιακό περιεχόμενο, ας πούμε μια εικόνα ή μουσική. Σε αντίθεση όμως με τα κυρίαρχα κρυπτονομίσματα, έχουν ρυθμιστεί για να διασφαλίζουν την κυριότητα του κατόχου τους. Η τεχνολογία blockchain στα NFTs λειτουργεί ως ψηφιακή σύμβαση που καθορίζει ποιος είναι ο μοναδικός αυτός ιδιοκτήτης του αποθηκευμένου περιεχομένου. Δύο NFTs, δεν είναι έτσι ανταλλάξιμα μεταξύ τους όπως είναι δύο κέρματα του ενός ευρώ ή δύο bitcoin.
Πώς χρησιμοποιούνται και τι προσφέρουν;
Kαθώς οι οικονομίες ψηφιοποιούνται όλο και περισσότερο, θα υπάρξει ανάγκη καθορισμού ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων. Και ταυτόχρονα θα πρέπει να προσδιοριστούν επίσης μερικές από τις φυσικές ιδιότητες τέτοιων περιουσιακών στοιχείων, όπως η μοναδικότητα και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Ένα NFT είναι ένα ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο, το οποίο είναι μοναδικό, και του οποίου ο κάτοχος έχει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω του. Η αξία αυτού του στοιχείου προέρχεται από την σπανιότητά του και καθορίζεται από το τι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν οι αγοραστές, όπως ακριβώς γίνεται με ένα έργο τέχνης. Φανταστείτε έναν σύγχρονο Ρέμπραντ να συνθέτει έναν ψηφιακό πίνακα. Τα NFTs εξασφαλίζουν την αυθεντικότητα του έργου και ο κόσμος της τέχνης θα καθορίσει ότι είναι πολύτιμο.
Και πράγματι, είναι στην αγορά ψηφιακής τέχνης, την κρυπτο-τέχνη ή τα κρυπτο-συλλεκτικά αντικείμενα, όπου βλέπουμε ότι χρησιμοποιείται αυτή η τεχνολογία.
Το πρώτο έργο τέχνης NFT, η εικόνα ενός οκτάγωνου που ονομάζεται Quantum, δημιουργήθηκε το 2014 και πωλείται τώρα για $7 εκατομμύρια. Έργα του πιο διάσημου ψηφιακού καλλιτέχνη Beeple, έχουν πωληθεί για πάνω από $69 εκατομμύρια. Αναλυτές στη JPMorgan εκτιμούν ότι η συνολική κεφαλαιοποίηση του τομέα NFT, ανέρχεται σε $7 δισεκατομμύρια.
Αλλά υπάρχει μια ακόμη βιομηχανία που διαταράσσεται από την εμφάνιση των NFTs και αυτή είναι η βιομηχανία των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας blockchain στα ηλεκτρονικά παιχνίδια επέτρεψε την αποθήκευση περιεχομένου σε ψηφιακά κέρματα, τα οποία μπορούν να εμπορεύονται. Με άλλα λόγια, τόσο οι προγραμματιστές όσο και οι παίκτες μπορούν να μετατρέπουν τις ικανότητες και τον χρόνο που επενδύουν στα παιχνίδια σε περιουσιακά στοιχεία που αποφέρουν χρηματικό κέρδος. Μετατρέπεται έτσι το παιχνίδι σε εισόδημα εφόσον υπάρχει βιώσιμη αγορά, δηλαδή ζήτηση για αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
Όπως κάθε νέα τεχνολογία, δημιουργούνται εξαιρετικές ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και απρόσμενοι κίνδυνοι.
Ο πιο προφανής κίνδυνος είναι φυσικά η μόδα, δηλαδή η ανεξήγητα υψηλή ζήτηση. Ακριβώς όπως κάθε περιουσιακό στοιχείο, μπορούν οι αγορές NFTs να γίνουν φούσκα η οποία όταν εκραγεί να έχει απότομο οικονομικό κόστος για τους εμπλεκόμενους. Επίσης, ως μέρος του κρυπτο-κόσμου, η αποτίμηση των NFTs γίνεται σε κρυπτονομίσματα, συνήθως Ethereum. Αυτό σημαίνει ότι η αξία τους συνδέεται με περιουσιακά στοιχεία η αξία των οποίων είναι ασταθής, κάτι που επιδεινώνει το οικονομικό κόστος σε περίπτωση έκρηξης της φούσκας.
Επίσης ως καινούργια αγορά δεν υπόκειται ακόμη σε καμία εποπτεία. Παραμένει έτσι ευάλωτη σε κάθε μορφή απάτης, ακόμα και στην αναπαραγωγή των κερμάτων, καθώς η εξέλιξη της τεχνολογίας βρίσκει τρόπους να σπάει κώδικες. Τέτοια απάτη θα έχει άμεση επιρροή στην «σπανιότητα» των κερμάτων και κατ’ επέκταση στην τιμή τους.
Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τον κλάδο ηλεκτρονικών παιχνιδιών που προσελκύει ένα πολύ συγκεκριμένο μέρος του πληθυσμού, συνήθως τους νέους, οι οποίοι μπορεί μεν να γνωρίζουν την ψηφιακή τεχνολογία, αλλά δεν είναι απαραίτητα ικανοί να κάνουν χρηματοοικονομική διαχείριση περιουσιακών στοιχείων. Από αυτή την άποψη παραμένει αυτό το κομμάτι του πληθυσμού ευάλωτο σε ψηφιακές φούσκες.
* Η Μαρία Δεμερτζή είναι Υποδιευθύντρια του Bruegel, ερευνητικό ινστιτούτο (think tank) με έδρα τις Βρυξέλλες. Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε σε αγγλική έκδοση ως στήλη γνώμης στο Bruegel Blog.
